Retinoidy na trądzik i zmarszczki. Co warto o nich wiedzieć, by poprawić stan swojej skóry
Retinoidy, retinol, retinal. Zapewne ciągle widzisz te nazwy w telewizji, sklepie, w internecie. Im chłodniej się robi, tym więcej się o tych substancjach mówi. Nie bez powodu, bo rzeczywiście warto je mieć w swojej pielęgnacji, ale należy to zrobić z głową i odpowiednio się przygotować. W tym tekście zajmiemy się całą teorią, którą najpierw należy poznać, a w następnym wpisie przejdziemy do praktyki. Pokażemy Ci jak zacząć przygodę z nimi w bezpieczny sposób.
Retinoidy. Co to jest?
Retinoidy to grupa związków należących do rodziny witaminy A i jej analogów. Witamina A ma zdolność wiązania się z receptorami w komórkach i wpływania na ich funkcjonowanie. Pełni w organizmie szereg funkcji, w tym m.in. bierze udział w rozwoju nabłonka i gojeniu, prawidłowym widzeniu, działaniu układu odpornościowego.
Na co dzień dostarczamy ją sobie w formie roślinnej (beta-karoten) w marchewce, czy dyni oraz w formie estrów w produktach odzwierzęcych - w mleku, serach, rybie i mięsie. Oba rodzaje są metabolizowane i wykorzystywane od razu przez organizm bądź magazynowane na później w wątrobie.
Retinoidy w lekach oraz kosmetykach
Jeżeli chodzi o stosowanie na skórę, również mamy kilka form do wyboru. Pod koniec lat 60 odkryto pierwszą z nich, tretynoinę, która stała się złotym standardem i bazą do rozwoju leczenia i pielęgnacji retinoidami.
Dlaczego leczenie i pielęgnacja? Część pochodnych stosowana jest bowiem jedynie w lekach na receptę, podczas gdy inne można znaleźć na półkach w drogeriach w formie kosmetyków.
Oto podział retinoidów:
1 generacja, związki naturalne: tretynoina, izotretynoina (leki), retinol, retinaldehyd (kosmetyki)
2-4 generacja to same leki: acytretyna, adapalen, tazaroten, trifaroten
Po wiele z nich zatem musimy udać się do dermatologa, który przepisze maści na trądzik, czy łuszczycę, w których są stosowane.
Jak działają retinoidy? Pomoc w walce z trądzikiem oraz zmarszczkami
Podczas badania tretynoiny w celu leczenia trądziku zauważono, że zmniejsza ona nie tylko wypryski, ale także zmarszczki, przebarwienia i wiotkość skóry. Od tej pory zaczęto stosować ją zarówno przeciwtrądzikowo, jak i przeciwstarzeniowo. Jest substancją jedynie na receptę, samodzielnie nie można jej kupić. Niestety w Polsce występuje tylko w połączeniu z antybiotykiem, zatem dermatolog nie przepisze go na zmarszczki. Dlatego też warto pomyśleć o preparatach kosmetycznych z innymi pochodnymi.
Skuteczność retinoidów wynika z małego rozmiaru cząsteczki, która jest w stanie przenikać przez naskórek i dostawać się do komórek. W ich wnętrzu przekształca się w formę docelową (kwas retinowy) i łączy z odpowiednimi receptorami. Następnie przez wiązanie z fragmentem DNA, retinoidy mogą regulować transkrypcję genów i wpływać na funkcjonowanie komórek.
Jak retinoidy wpływają na skórę? Działają na poziomie naskórka oraz skóry właściwej:
- antyoksydacyjnie
- redukują stany zapalne
- regulują cykl komórkowy - przyspieszają odnowę komórek spowalniającą wraz z wiekiem lub redukują zbyt szybkie podziały zachodzące przy łuszczycy, zwiększają spoistość warstwy rogowej i zarazem bariery naskórkowej, a także ułatwiają złuszczanie martwych komórek naskórka
- ograniczają komedogenezę - zmniejszają rogowacenie w ujściach gruczołów łojowych, przez co łatwiej o wydobywanie się łoju i pory się tak łatwo nie zapychają
- pomagają na przebarwienia - hamują powstawanie barwnika melaniny oraz rozpraszają jej skupiska w naskórku
- stymulują powstawanie nowych naczyń - to poprawia ukrwienie i odżywienie
- stymulują fibroblasty - do produkcji kolagenu i elastyny, czyli białek budujących skórę oraz substancji utrzymujących w niej nawilżenie, jak kwas hialuronowy, a dodatkowo hamują działanie enzymów, które je rozkładają
Wszystko to sumuje się na poprawę jędrności, kolorytu i nawilżenia skóry, jej odżywienia i szczelności chroniącej przed czynnikami środowiska. Możemy wybrać odpowiedni retinoid, by działał typowo przeciwstarzeniowo i/lub przeciwtrądzikowo.
Które retinoidy najlepiej wybrać?
Wybór retinoidu będzie zależał od stanu skóry. Jeśli mamy poważny trądzik, to dermatolog zdecyduje o ewentualnym włączeniu preparatu. Tretynoina (kwas retinowy) bywa częstym wyborem. Obecnie dostępna jest jedynie z antybiotykiem, zatem lekarz przepisze ją w określonych przypadkach. W innych krajach lekarze bez problemu zalecają ją również w celach przeciwstarzeniowych. Z szeregu badań trwających kilka miesięcy, a czasem nawet lat, wiemy, że jest bardzo skuteczną substancją. Wymaga jednak czasu - dopiero po około 6 miesiącach regularnego stosowania widać zmiany w jakości kolagenu i pogrubieniu skóry właściwej. Dlatego też wszelkie terapie potrzebują cierpliwości.
Częstą alternatywą u dermatologa jest adapalen. Wskazuje się, że jest mniej drażniący podczas wprowadzania niż sama tretynoina. Docelowo jest preparatem na trądzik, ale dodatkowo w badaniach wykazuje działanie rozjaśniające i poprawiające stan blizn potrądzikowych.
Co nam zostaje, jeśli chcemy samodzielnie działać kosmetykami? Retinol i retinal, znacznie łagodniejsze dla skóry niż preparaty na receptę.
Retinol jest znacznie popularniejszy i posiada więcej badań wykonanych na ludziach. Dzięki nim wiemy, że jest skuteczny już w stężeniu od 0,1%, a także to, że zmniejsza zmarszczki powstałe na skórze starzejącej się naturalnie oraz pod wpływem promieni słonecznych. W kosmetykach najczęściej znajdziemy go w zakresie 0,1-1% i nie powinniśmy od razu sięgać po wyższe stężenia, by nie nabawić się podrażnień. Niższe w zupełności wystarczą.
Sprawdź kosmetyki z retinoidami dostępne w SkincareLover:
Kosmetyki z retinolem i retinalem
Retinal, czyli retinaldehyd, powoli także coraz częściej pojawia się w kosmetykach. Wcześniej jeden koncern miał jego patent i dopiero po jego wygaśnięciu inni mogli zacząć produkcję. Również działa skutecznie przeciwstarzeniowo, a do tego antybakteryjnie. W kosmetykach występuje w stężeniach 0,01-0,1%, czyli znacznie niższych od retinolu. Szacuje się, że działa około 10-11x od niego silniej, stąd inne stężenia.
Aktywny krem z retinalem 0,05% do skóry problematycznej i dojrzałej Eeny Meeny 50 ml
Eeny Meeny stworzyło także krem z retinalem o stężeniu 0,1%
Aktywny krem z retinalem 0,1% do skóry problematycznej i dojrzałej Eeny Meeny 50 ml
ALGOPRO R Skoncentrowane serum regenerująco korygujące z 0,08% retinalem, Sensum Mare, 30 ml
Producent Sensum Mare przygotował również serum z retinalem w stężeniu 0,16%:
ALGOPRO R Wysoce skoncentrowane serum regenerująco korygujące z 0,16% retinalem, Sensum Mare, 30 ml
Krem z kapsułkowanym retinalem 0,02% Ovium, 30 ml
Obie substancje (retinol i retinal) występują na drodze konwersji do kwasu retinowego, czyli docelowej substancji działającej w komórkach. Owa konwersja wygląda tak:
estry => retinol => retinaldehyd => kwas retinowy
Retinaldehyd jest więcej bliżej kwasu, wymaga tylko jednej konwersji. Mimo to wiele skór toleruje go znacznie lepiej i łatwiej przechodzi pierwsze tygodnie kuracji z mniejszym podrażnieniem, czy wysuszeniem.
Warto wspomnieć też o estrach - w składach INCI znajdziemy je jako Retinyl Palmitate lub Retinyl Acetate. Przyjrzyj się, czy kosmetyk reklamowany jako zawierający w składzie retinol przypadkiem nie zawiera któregoś z nich. Substancje te są mało aktywne i działają głównie antyoksydacyjnie. Nie możesz więc spodziewać się po nich takich samych efektów przeciwstarzeniowych jak po retinolu.
Zarówno retinol, jak i retinal będzie dobrym wyborem. Zwłaszcza cerom wrażliwszym jednak rekomendowalibyśmy retinal w niższych stężeniach. Niezależnie od wyboru składniku, zwróć też uwagę na stabilność formuły. Obie substancje są mało stabilne, wrażliwe na światło i temperatury. Dobrze, jeśli występują w ustabilizowanej formie, czym producent na pewno się pochwali, a także w odpowiednim opakowaniu. Najlepsze będzie takie z pompką, zwłaszcza airless, a przy opakowaniu szklanym - to ciemniejsze. Jeśli występuje z pipetką lub w odkręcanym słoiczku, to przeważnie trzeba szybciej je zużyć i nie mamy pewności co do utrzymywania się deklarowanego stężenia składnika.
Jak widzisz, retinoidy to bardzo ciekawe i skuteczne substancje. W drugiej części opowiemy Ci, jak włączyć je do swojej pielęgnacji! Zerknij koniecznie: Jak wprowadzić retinoidy do pielęgnacji? Zaczynamy kurację retinolem i retinalem
Przeczytaj także: Składniki aktywne w kosmetykach. Jakie warto znać i gdzie je znaleźć?
Źródła:
Adamczyk Aleksandra, Zasada Malwina: Witamina A. Budowa i mechanizm działania, 2018
Mukherjee Sihandra i inni: Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety, 2006